به نقل از «قدس آنلاین»

حجت الاسلام محمد دشتی در گفت‌وگو با قدس: امام حسن عسکری(ع)، الگوی بزرگ جهاد تبیین

تاریخ انتشار: ۱ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۴۷۹۶۰

جریان‌ها و فرقه‌های انحرافی نیز در صدد تضعیف اعتقادات شیعیان بودند. در چنین شرایطی امام یازدهم(ع) با شیوه‌های مختلف در جهت تبیین حقانیت اهل بیت(ع) و آشکار نمودن چهره کفر و نفاق عباسیان کوشیدند و راه را برای امامت فرزندشان حضرت مهدی(عج) هموار نمودند. به مناسبت سالروز ولادت امام حسن عسکری(ع) در این زمینه با حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محمد دشتی، عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه و نویسنده کتاب «در آستانه غیبت؛تاریخ زندگانی امام حسن عسکری(ع)» به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

نخستین  نکته‌ای که در ارتباط با امام حسن عسکری(ع) جلب توجه می‌کند شرایط سخت و دشوار حاکم بر حیات آن حضرت است. چرا ایشان بیشتر دوران امامت خود را در زندان سپری کردند و عصر امامت آن حضرت را دشوارتر  از دوران دیگر ائمه(ع) دانسته اند؟

از زمان امام رضا(ع) دستگاه خلافت عباسی متوجه کثرت شیعیان و ارتباط آنها از طریق سازمان وکالت با امامان بود. از سوی دیگر می‌دانست که ائمه و شیعیان، خلافت عباسی را غاصب دانسته و برحق نمی‌دانند؛ به بیان دیگر دیدگاه سیاسی امامان شیعه،کثرت شیعیان در سراسر بلاد اسلامی و ضعف تدریجی عباسیان موجب هراس خلافت عباسی و در حصار گرفتن امامان شیعه شد و از سیاست قهرآمیز و علنی به سیاست کنترل نامحسوس همراه با وانمود کردن اتحاد با ائمه(ع) و شیعیان روی آوردند؛ زیرا می‌دانستند برخورد قهرآمیز و صریح با امامان شیعه به صلاحشان نیست و ممکن است شورش عظیمی را به دنبال داشته باشد. این سیاست در زمان امام عسکری(ع) تشدید شد؛ زیرا عباسیان از پیامبر(ص) و سایر ائمه(ع) شنیده بودند که ایشان پدر قائم آل محمد است؛ فردی که زیر بار بیعت کسی نخواهد رفت و ظلم را برخواهد انداخت. لذا دستگاه امنیتی خلفای عباسی امام را زندانی و به شدت زیر نظر داشتند. آن حضرت از همان ابتدای امامت یعنی سال 254 هجری تا سال 260 هجری که یک مدت محدود 6 ساله است به اجبار در جوار دستگاه حکومتی در مرکز دستگاه سیاسی خلافت عباسی یعنی شهر سامرا زندگی می‌کردند طوری که ارتباط شیعیان با ایشان واقعا بسیار سخت و دشوار بود. عباسیان توطئه قتل امام عسکری(ع) را کشیدند تا جلوی ولادت امام مهدی(عج) را بگیرند. اما به اعجاز و عنایت الهی، خداوند زمینه قتل آن خلیفه‌ای که قرار بود امام عسکری(ع) را به شهادت برساند را فراهم می‌کرد و توطئه آنها ناکام می‌ماند. سرانجام در حالی‌که فقط 27 سال از عمر شریف امام و 6 سال از امامتشان سپری شده بود ایشان را به شهادت رساندند.

یکی از چالش‌های مهم پیش روی امام یازدهم(ع)، پس از شهادت امام هادی(ع)، اثبات امامت و جانشینی خود به مردم بود. آن حضرت برای تبیین حقانیت امامت خود به شیعیان چطور عمل کردند؟

امام هادی(ع) از باب تقیه و حفظ جان فرزندشان امام عسکری(ع)، تا اواخر دوران امامتشان به صراحت جانشینی ایشان را مطرح نمی‌کردند؛ زیرا اگر پیش از شهادت امام دهم(ع)، حکومت عباسی متوجه می‌شد که امام عسکری(ع) جانشین ایشان است ایشان را شهید می‌کردند. امام هادی(ع) پسر بزرگتری به نام ابوجعفر محمد هم داشتند که دارای  فضل و کمالات معنوی بسیار بودند و روابط بسیار نزدیکی هم با امام هادی داشتند. امروزه مرقد مطهر ایشان معروف به آقا سید محمد در مسیر سامرا است و زوار عتبات به زیارت ایشان می‌روند. در شرایطی که خیلی از شیعیان گمان می‌کردند جانشین امام هادی(ع) آقا سید محمد است، ایشان با فاصله کمی از پدر بزرگوارشان به شهادت رسیدند و اینکه امامت و جانشینی امام عسکری(ع) برای مردم جا بیفتد با چالش مواجه شد؛ چنانکه در ارتباط با جانشینی امام کاظم(ع) و اسماعیل بن جعفر صادق هم همین مساله  پیش آمد و اسباب دو دستگی شد و تا زمانی که ایشان  فوت کرد خیلی از شیعیان باورشان نمی‌شد که اسماعیل جانشین نباشد و حضرت موسی بن جعفر(ع) جانشین امام باشد. در مورد جانشینی امام عسکری(ع) شک و تردید شیعیان بیشتر بود؛ آن هم در شرایطی که دسترسی شیعیان به امام آزاد نبود و اینکه امام بخواهند مثلا خودشان را به شیعیان معرفی کنند میسر نبود. لذا خود حضرت فرمودند: هرگز در امامت هیچ یک از اجدادم به اندازه من شک نشد. امام برای غلبه بر این چالش فکری شیعیان هیچ چاره ای جز استفاده گسترده از علم غیب و معجزات نداشتند لذا از کمترین امامی به اندازه امام عسکری(ع) معجزه نقل شده و علتش هم همین است. البته جهاد تبیین آن حضرت در این زمینه گرچه از مسیر اعجاز میگذشت منحصر به آن نبود و ایشان به وسیله سازمان وکالت و نامه‌نگاری به نمایندگان خود با مردم در ارتباط بودند و سعی در روشنگری اذهان داشتند.

در دوران امام حسن عسکری(ع) فرقه‌های و جریان‌های انحرافی در صدد تضعیف اعتقاد شیعیان بودند. در چنین شرایطی امام چگونه چهره کفر و نفاق این گروه‌های معاند را برای مردم آشکار کردند؟

مبارزه با شبهه‌ها و جریان‌های انحرافی همواره در راس فعالیت ائمه(ع) بوده است؛  طبیعتا امام یازدهم(ع) نیز با فرقه‌ها و شبهات زیادی در زمان خود مواجه بودند و در جهت تبیین حقانیت اهل بیت(ع) و آگاه سازی مردم کوشیده و به هر یک از این چالش‌ها پاسخ قاطعی دادند؛ مثلا دانشمندی یهودی به نام یعقوب اسحاق کندی مساله تناقض قران را مطرح کرده و کتابی در این زمینه نوشته بود. حضرت یکی از شاگردان خود را فرستادند و سوالی مطرح کردند و با بیان مستند و منطقی خود او را متوجه اشتباهش کردند. سوال امام این بود که آیا مطمئن هستید معنای واقعی کلمات قران، همان است که شما برداشت می‌کنید. با این سوال یعقوب کندی متوجه اشتباه خودش شد و کتاب خودش را آتش زد.

قیام زنگیان علیه عباسیان یکی از رخدادهای مهم عصر امام حسن عسکری(ع) است. رهبر این جنبش فردی منحرف و فاسد به نام صاحب‌الزنج بود که اعتقاداتی مانند خوارج داشت. او برای اینکه پشتیبانی مردم را به دست آورد به دروغ خود را علوی می‌دانست و به مردم می‌گفت نبوت بر من عرضه شد و من نپذیرفتم. امام عسکری(ع) با نامه به یکی از شیعیانشان به نام محمد بن صالح خثعمی گفتند: صاحب‌الزنج از ما نیست. در ماجرایی دیگر در سامرا قحطی و خشکسالی به وجود آمد. مردم به فرمان معتمد، خلیفه عباسی نماز استسقا خواندند ولی باران نیامد. پس از آن راهبان مسیحی دعا کردند و باران آمد. این مساله سبب شک و تردید مردم و تمایل به مسیحیت شد. خلیفه، امام را برای حل این مشکل از زندان فراخواند. امام در صحرا در مقابل مردم یکی از آثار باقی مانده از انبیای سلف را که در دست راهب بود از او گرفتند و گفتند: حال طلب باران کن. این بار راهب دعا کرد و باران نیامد. پس از این ماجرا شبهه مردم برطرف شد و فهمیدند بارش باران به خاطر شی مقدسی است که راهب در دست دارد. یعنی حضرت هر مساله و چالشی را بر حسب ماهیت و کیفیت آن با اقدام و تبیین منطقی و جهادگونه خودشان حل می‌کردند.

یکی دیگر از چالش‌های مهم دوران امام حسن عسکری(ع)، مساله ولادت فرزندشان حضرت مهدی(عج) و آماده سازی شیعیان برای شرایط عصر غیبت بود. امام در این زمینه چه اقداماتی انجام دادند؟

یکی از چالش‌های بسیار مهم امام عسکری(ع) در آن شرایط دشوار و خفقان‌آور، معرفی فرزندشان حضرت مهدی(عج) چه از نظر ولادت و چه امامت به شیعیان بود.  گرچه رسیدن به امامت در سن کودکی برای شیعیان مساله تازه‌ای نبود و امام نهم(ع) در سن هشت سالگی امام دهم(ع) در سن 9 سالگی به امامت رسیدند.و طبعا چالش سنگین شیعیان که امام باید شخصیت کاملی باشد با روشنگری امام جواد(ع) و امام هادی(ع) و مخصوصا امام رضا(ع) که فرمودند: امامت به سن و سال نیست تا حدودی برطرف شده بود اما اینکه حضرت در این شرایط بتواند چقدر افراد امینی را رصد کند و آنها را به محافلی دعوت کند که از دید سیستم عباسی به دور باشد و تولد امام عصر(عج) و مساله امامت بعد از خودشان که یک امامت درازمدت و همراه با غیبت است برای مردم روشن شود چالش مهمی بود. امام تلاش کردند فرزند خود را به افراد معتمد شیعه از جمله عثمان بن سعید عمری که همه شیعیان ایشان را از زمان امام هادی(ع) می‌شناختند و شخصی بسیار مورد اعتماد بود نشان می‌دادند تا از رویت کودک خردسال به اطمینان برسند و همچنین حضرت مهدی(عج) را به عنوان امام بعدی معرفی می‌کردند یعنی امام با این شیوه و با ظرافت این مساله را برای شیعیان حل و فصل کردند.

اما نکته دیگر بحث حیات فرهنگی شیعیان در دوران غیبت بود. امام عسکری(ع) سعی کردند این مساله را هم برای شیعیان تببین کرده و آنها را برای ورود به دوران غیبت آماده کنند. حضرت در این زمینه رهنمودهایی دارند و تاآنجا که مقدور هم بود از پشت پرده با شیعیان صحبت می‌کردند و ذهنیت آن‌ها را آماده می‌کردند تا دچار حیرت و شوک سردرگمی نشوند. این مساله شکلی نمادین از ارتباط غیرمستقیم با امام بود، شبیه آنچه در عصر غیبت اتفاق خواهد افتاد تا شیعیان بدانند هرجا با امام عصر(عج)سخنی بگویند ایشان می‌شنود و برای امام دور و نزدیک و حاضر و غایب ندارد. اقدام دیگر امام عسکری(ع) در این زمینه ارجاع به وکلایشان بود و می‌گفتند: آنها عالم علوم ما هستند و نیازی نیست حتما مسائل از زبان ما بشنوید. آن حضرت همچنین شیعیان را به کتاب‌های معتبر دانشمندانی چون فضل بن شاذان نیشابوری ارجاع می‌دادند تا شیعیان در دوران غیبت دچار خلا و کمبود نشوند.

زهرا دلپذیر

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: امام عسکری ع ولادت امام حسن عسکری ع امام حسن عسکری ع امام عسکری ع حضرت مهدی عج خلافت عباسی امام هادی ع دوران امام چالش ها آن حضرت ائمه ع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۴۷۹۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شهید مطهری زمان شناس و با بصیرت بود

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام سید اسماعیل موسوی در خطبه‌های این هفته نماز جمعه شهر محمودآباد اظهار کرد: رسول خدا (ص) پس از بوسیدن دست سعد انصاری که بر اثر کارگری سخت و زبر شده بود فرمود: این دستی است که هرگز آتش جهنم به آن نمی‌رسد (فَقبَّلَ یَدَهُ رَسولُ اللّه (ص) و قالَ هذِهِ یَدٌ لاتَمَسُّهَا النّارُ أبَداً همچنین آن ‌حضرت فرمودند: «بهترین درآمد، از آنِ دستان کارگری است که کارش بی‌آلایش باشد».

وی اشاره به فرارسیدن روز کارگر اضافه کرد: یکی از وظایف مسئولین ایجاد امنیت شغلی برای کارگران و توجه به بیمه کارگران است.

امام جمعه محمودآباد با اشاره به فرارسیدن روز معلم تاکید کرد: مطمئناً بارزترین الگوی جمهوری اسلامی از تعریف معلم تراز، شهید مرتضی مطهری بوده است واینکه روز معلم را در سالگرد شهادت شهید مطهری قرار دادند، یک معنای نمادین و پرمغز و پرمضمونی دارد.

وی اضافه کرد: تعابیری که امامین انقلاب درباره شهید مطهری به کار برده‌اند، کم نظیر و در مواردی بی‌نظیر است و می‌تواند بهترین مُعرِّف برای تبیین شخصیت والای این معلم عظیم القدر انقلاب باشد.

حجت الاسلام موسوی تاکید کرد: شهد مطهری شهید اسلام شناس، زمان شناس، جریان شناس، دشمن شناس با بصیر بود.

امام جمعه محمودآباد ادامه داد: یکی از ویژگی‌های برجسته استاد مطهری دشمن شناسی بود که توانست با نگاه تیزبین خود انواع دشمن‌ها و دشمنی‌ها را شناخته و به موقع و با روشی مناسب در برابر آنان قد علم کند. آنچه باعث می‌شد شهید مطهری در عرصه جهاد تبیین، به‌خوبی میدان‌داری نماید عمدتاً این چهار ویژگی بود.

وی با اشاره به مباحث مطرح شده در حوزه حجاب با بیان اینکه بی حجابی و بی عفتی را دشمن به ما تحمیل کرده است، عنوان کرد: همه به ویژه بانوان باید پر رنگ تر و با منطق و تدبیر و تبیین وارد میدان عمل شوند و نقش زینبی خود را با تبیین موضوع عفت و حجاب انجام دهند.

حجت الاسلام موسوی در پایان با بیان اینکه به قوانین موجود در این موضوع باید عمل شود، یادآور شد: همه مردم باید از مجریان طرح نور حمایت و پشتیبانی نمایند.

کد خبر 6089156